سوشال مدیا. یه اسم شیک و مدرن برای چیزی که در واقع یه پاتوق بزرگه. یه پاتوق که همه توش دارن داد می‌زنن: «منو نگاه کن! من مهمم! من بهتر از توام!». ولی پشت این هیاهو، یه چیزی تاریک‌تر خوابیده. یه چیزی که اگه حواست نباشه، سرت رو مثل یه آماتور کلاه می‌ذاره. راحت، بی‌دردسر، و بدون اینکه حتی بفهمی.
ماجرا اینه که سوشال مدیا، مثل یه شعبده‌باز حرفه‌ایه. همون اول کاری یه لبخند گنده می‌زنه، دستش رو تکون می‌ده و می‌گه: «ببین اینجا چقدر چیزای باحال داریم!» و تو؟ تو مثل یه بچه ساده‌دل، با چشمای برق‌زده می‌شینی و تماشا می‌کنی. ولی حواست نیست که دست دیگه‌ش تو جیبت رفته و داره هرچی داری و نداری رو می‌کشه بیرون. وقتت، توجهت، اعصابت، و مهم‌تر از همه، آگاهیت.
سوشال مدیا: یه کافه تاریک با نورهای نئونی
سوشال مدیا مثل یه کافه تاریکه. اولش که میری تو، همه چی جذابه. یه نور نئونی رنگارنگ، موسیقی‌ای که انگار برای تو ساخته شده، و کلی آدم که دارن بهت لبخند می‌زنن. ولی بعد از یه مدت، می‌فهمی که چیزی خیلی درست نیست. اون آدمایی که دارن بهت لبخند می‌زنن، در واقع دارن ازت استفاده می‌کنن. هرکی یه چیزی می‌خواد. یکی می‌خواد پولتو بگیره. یکی می‌خواد وقتتو بدزده. یکی هم فقط می‌خواد حس کنی که از همه بدتری.
و تو؟ تو نشستی وسط اون کافه، با یه نوشیدنی گرون‌قیمت که حتی طعمش هم به دلت نمی‌شینه، و داری فکر می‌کنی چرا اینقد خسته‌ای. جواب ساده‌ست: چون سوشال مدیا طوری طراحی شده که خسته‌ت کنه. خسته و وابسته.
چجوری سرت کلاه می‌ذارن؟
بذار برات ساده کنم. سوشال مدیا یه سری ترفند داره که باهاشون مغزت رو دور می‌زنه. ترفندهایی که اگه آگاه نباشی، حتی نمی‌فهمی داری قربانی می‌شی. اینجا چند تا از این ترفندها رو می‌گم:
- خودت رو با بقیه مقایسه کن، لطفاً!
یکی از اصلی‌ترین اسلحه‌های سوشال مدیا اینه که تو رو وادار می‌کنه خودتو با بقیه مقایسه کنی. اون عکسی که دوستت گذاشته و توش داره کنار یه ماشین لوکس می‌خنده؟ اون یه لحظه ساختگیه. پشت اون عکس ممکنه یه زندگی پر از بدهی باشه. ولی مغزت اینو نمی‌فهمه. مغزت فقط می‌گه: «چرا من اینجوری نیستم؟ چرا زندگی من اینقد افتضاحه؟» و همینجا، سوشال مدیا برنده‌ست. - اسکرول کن، اسکرول کن، تا ابد اسکرول کن!
حالا بیا یه کم درباره اون «اینفینیت اسکرول» حرف بزنیم. همون چیزی که باعث می‌شه ساعت‌ها بشینی و صفحه رو بالا پایین کنی، بدون اینکه حتی بفهمی چقدر وقت گذشته. این طراحی عمداً اینجوریه. هر بار که صفحه رو می‌کشی پایین، مغزت کمی دوپامین آزاد می‌کنه. یه جایزه کوچیک. نه اونقد بزرگ که راضی بشی، ولی کافی برای اینکه دوباره امتحان کنی. و قبل از اینکه بفهمی، دو ساعت گذشته و تو هنوز داری می‌گردی دنبال چیزی که وجود نداره. - اطلاعاتت رو بهشون بده، رایگان!
فکر کردی رایگانه؟ نه، رفیق. تو داری با اطلاعاتت هزینه می‌کنی. هر لایکی که می‌زنی، هر کامنتی که می‌نویسی، هر چیزی که سرچ می‌کنی، همه‌ش یه پازل از شخصیت تو رو می‌سازه. و این پازل، برایشون طلاست. می‌دونن چی دوست داری، چی نمی‌خوای، چی می‌خری، و چی نمی‌خری. و بعد، اون اطلاعات رو می‌فروشن به کسایی که می‌خوان ازت پول دربیارن. - فیک نیوز: حقیقت؟ کی اهمیت می‌ده؟
سوشال مدیا پر از اطلاعات غلطه. ولی مشکل اینجاست که این اطلاعات طوری طراحی شده که احساساتت رو تحریک کنه. یه تیتر جنجالی، یه عکس احساسی، و قبل از اینکه بفهمی، داری یه چیزی رو باور می‌کنی که شاید اصلاً واقعیت نداشته باشه. و چرا؟ چون مغزت عاشق داستان‌های دراماتیکه. سوشال مدیا اینو می‌دونه و ازش استفاده می‌کنه.
آگاهی: تنها سلاحی که داری
حالا چی کار می‌تونی بکنی؟ چطور می‌تونی جلوی این بازی رو بگیری؟ راستش، راه‌حل ساده‌ست، ولی اصلاً راحت نیست. باید آگاه باشی. باید بدونی که هر چیزی که توی سوشال مدیا می‌بینی، لزوماً حقیقت نیست. باید بدونی که هر بار که اسکرول می‌کنی، داری وقتت رو با چیزی معامله می‌کنی که ارزشش رو نداره.
چند تا کار ساده هست که می‌تونی انجام بدی:
- زمانت رو محدود کن.
یه تایمر بذار. خودتو محدود کن که مثلاً فقط ۳۰ دقیقه در روز بری توی سوشال مدیا. اگه بیشتر بشه، فقط داری بهشون فرصت می‌دی وقتت رو بدزدن. - به خودت یادآوری کن که همه‌چی ساختگیه.
اون زندگی‌های ایده‌آلی که می‌بینی؟ بیشترشون یه نمایشه. یه صحنه خوب از یه فیلم بلند که بقیه‌ش رو هیچ‌وقت نمی‌بینی. - اطلاعاتتو محافظت کن.
هر چیزی رو به اشتراک نذار. هر چیزی رو لایک نکن. هر چیزی رو باور نکن. مغزت رو بهشون قرض نده. - فقط نگاه نکن، فکر کن.
هر بار که چیزی می‌بینی، یه لحظه مکث کن و از خودت بپرس: «این واقعیه؟ اینو چرا دارم می‌بینم؟ این داره چی به من می‌گه؟»
نتیجه‌گیری: بازی رو بفهم، بازنده نباش
سوشال مدیا یه بازیه. یه بازی که برای بردن طراحی شده. ولی نه برای تو. برای کسایی که اون پشت نشستن و دارن از وقت و توجه تو پول درمیارن. اگه آگاه نباشی، اونا همیشه برنده‌ن. ولی اگه بفهمی که چجوری کار می‌کنه، اگه بفهمی که چجوری ازت استفاده می‌کنن، می‌تونی بازی رو به نفع خودت تغییر بدی.
پس دفعه بعد که گوشی رو برمی‌داری و شروع می‌کنی به اسکرول کردن، حواست باشه. اونا دارن بهت لبخند می‌زنن، ولی اون لبخند، لبخند یه شعبده‌بازه. و تو؟ تو باید یاد بگیری که چجوری اون دست پنهان رو ببینی. چون اگه نبینی، قبل از اینکه بفهمی، کل زندگی‌ت رو باختی.
این مطلب توسط تیم جنگاور تولید شده و از شما برادرانه خواهشمندیم این مطلب را بدون ذکر منبع در هیچ کجا منتشر نکنید.
دیدگاه خود را بنویسید